Wnioski apelacyjne stanowią żądania apelującego. Powinny stanowić odzwierciedlenie zarzutów. Sąd odwoławczy nie jest związany wnioskami apelacji.
Przy formułowaniu wniosków apelacji należy wziąć pod uwagę następujące przepisy prawa: art. 437 KPK, art. 434. 1 KPK, art. 443 KPK, art. 454 KPK, art. 440 KPK, art. 455 KPK.
Wnioski apelacji, jakie może sformułować skarżący (art. 437 KPK):
- orzeczenie o utrzymaniu w mocy zaskarżonego orzeczenia
- zmiana zaskarżonego orzeczenia i odmienne orzeczenie co do istoty
- uchylenie orzeczenia i umorzenie postępowania
- uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.
W artykule została poruszona kwestia: Zaskarżenie apelacją w procesie karnym tylko rozstrzygnięcia co powództwa cywilnego.
1. Wniosek o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.
Ten wniosek należy postawić, gdy zebrane w sprawie dowody nie pozwalają sądowi odwoławczemu na orzeczenie co do istoty sprawy (art. 437. 2 KPK). Zebrane w sprawie dowody oznaczają dowody zgromadzone w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji oraz sądem odwoławczym (art. 452.2 KPK).
- „Uchylenia wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania – poza wypadkami przewidzianymi w art. 439 KPK – może nastąpić tylko wtedy, gdy chodzi o co najmniej jedną z przesłanek wymienionych w art. 438 KPK i gdy zebrane w sprawie dowody nie pozwalają na orzeczenie co do istoty sprawy (argument z art. 437 par. 2 KPK)”. Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 11 kwietnia 1973 r. III KR 25/73.
Wniosek o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponowanego rozpoznania:
- Zaszła bezwzględna przyczyna odwoławcza art. 439 KPK.
- (co do zasady) Gdy wystąpiło naruszenie prawa procesowego, przede wszystkim w zakresie postępowania dowodowego.
- (co do zasady) Gdy wystąpił błąd w ustaleniach faktycznych: błąd braku – art. 410 KPK, art. 92 KPK, sąd nie przeprowadził dowodu, który powinien przeprowadzić z urzędu art. 167 KPK, art. 366.1 KPK, poważny błąd dowolności – art. 7 KPK.
Zawierając wniosek o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji po ponownego rozpoznania należy pamiętać o art. 443 KPK. Zgodnie z art. 443 KPK sąd może w dalszym postępowaniu wydać orzeczenie surowsze niż zaskarżone tylko wtedy, gdy orzeczenie to zostało zaskarżone na niekorzyść oskarżonego tylko w granicach zaskarżania i tylko na podstawie zarzutów wskazanych przez pełnomocnika.
2. Wniosek o zmianę orzeczenia i orzeczenie co do istoty sprawy.
Taki wniosek jest dopuszczalny, gdy pozwalają na to zebrane dowody w postępowaniu pierwszoinstancyjnym oraz postępowaniu odwoławczym.
- Ten wniosek należy sformułować przy zarzucie obrazy prawa materialnego.
- Ten wniosek należy sformułować przy poprawieniu błędnej kwalifikacji prawnej art. 455 KPK.
- Ten wniosek można sformułować przy zarzucie obrazy prawa procesowego, jeżeli:
– istniał bezwzględny zakaz dowodowy;
– wystąpił prosty błąd proceduralny (co do zasady przy błędzie braku lub dowolności należy zawrzeć wniosek o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania).
Jeśli materiał dowodowy jest kompletny a dowody są jednoznaczne i kategoryczne a głównym zarzutem jest obraza art. 7 KPK, wówczas orzeczenie reformatoryjne jest możliwe.
►„Odmienna ocena dowodów przeprowadzonych przez sąd pierwszej instancji będzie w postępowaniu odwoławczym uzasadniona i dopuszczalna tylko wtedy, gdy zebrane dowody mają kategoryczną i jednoznaczną wymowę, a ocena ich przez sąd pierwszej instancji jest oczywiście błędna.
Sąd ten powziął, dotyczące „istoty sprawy”, wątpliwości co do trafności oceny dokonanej przez sąd pierwszej instancji. Rzecz w tym, że same tego rodzaju wątpliwości z reguły nie upoważniają jeszcze sądu odwoławczego do zajęcia odmiennego stanowiska, lecz powinny na ogół prowadzić do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, względnie do uzupełnienia przewodu sądowego przez przeprowadzenie nowych dowodów lub ponowienie dowodów już przeprowadzonych, ocena których, dokonana przez sąd pierwszej instancji, nasuwa zastrzeżenia”. Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 26 lipca 2007 r. IV KK 184/07.
►„Jeżeli znaczenie dowodów przeprowadzonych w sprawie w trybie art. 452 § 2 KPK jest tak duże, że dopiero na ich podstawie można skutecznie podważyć ustalenia poczynione przez sąd pierwszej instancji, wówczas w zasadzie wydanie przez sąd odwoławczy orzeczenia reformatoryjnego nie jest dopuszczalne, jako naruszające zasadę instancyjności”. Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 9 marca 2005 r. III KK 276/04.
Zaskarżenie apelacją jedynie rozstrzygnięcia co do powództwa cywilnego.
„W sytuacji procesowej jak w tej sprawie, gdy przedmiotem kasacji była tylko część wyroku dotycząca powództwa cywilnego, postępowanie karne zostało ostatecznie zakończone i w przyszłości nie będzie się toczyć. Wobec tego, z chwilą uchylenia zaskarżonych wyroków sądów obu instancji, wydanych w postępowaniu karnym, proces adhezyjny jest wykluczony, właśnie dlatego, że już nie toczy się postępowanie karne. Przepisy obowiązującego kodeksu postępowania karnego z 1997 r., podobnie jak przepisy poprzednio obowiązujących karnych ustaw procesowych, nie normują wyraźnie tego rodzaju sytuacji procesowej. Nie ma takich przepisów ani w rozdziale 7 k.p.k., ani w dziale IX k.p.k., ani też w rozdziale 55 k.p.k. Szczególne unormowanie dotyczące wznowienia postępowania ograniczonego wyłącznie do orzeczenia o roszczeniach majątkowych zawiera rozdział 56 k.p.k. – art. 543 k.p.k. Unormowanie to nie dotyczy jednak, co zresztą oczywiste, sytuacji, gdy sąd kasacyjny, uwzględniając kasację, uchyla tylko orzeczenie dotyczące powództwa cywilnego i w tym zakresie przekazuje sprawę właściwemu sądowi do ponownego rozpoznania. Uwagę trzeba zatem skupić na przepisach rozdziału 7 k.p.k., znajdując rozwiązanie na gruncie art. 70 k.p.k. Uznać bowiem należy, że w rozważanym tu zakresie nie ma unormowania w przepisach kodeksu postępowania karnego, a więc zgodnie z art. 70 k.p.k. stosuje się odpowiednio przepisy obowiązujące w postępowaniu cywilnym, a więc przepisy kodeksu postępowania cywilnego z 1964 r. Wobec tego, w wypadku gdy sąd w postępowaniu karnym, rozpatrując apelację albo kasację wniesioną tylko co do rozstrzygnięcia o powództwie cywilnym, dochodzi do wniosku, że w tym zakresie sprawa powinna być rozpoznana ponownie, to zgodnie z unormowaniem art. 16 albo 17 pkt 4 k.p.c. w zw. z art. 70 k.p.k., uchyla wydane w tym postępowaniu wyroki w zaskarżonej części, a więc co do powództwa cywilnego, i przekazuje sprawę do rozpoznania w postępowaniu cywilnym, właściwemu rzeczowo i miejscowo sądowi rejonowemu albo okręgowemu”. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2001 r. IV KKN 466/99.
