Alkoholizm jest chorobą, określaną jako choroba społeczna, dlatego celem ustawy z dnia 26 października 1982 o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (dalej zwana ustawą alkoholową) jest dobro osoby uzależnionej od alkoholu, poszanowanie godności oraz ochrona jej praw, niewątpliwe bowiem skierowanie na przymusowe leczenie odwykowe stanowi ingerencję w sferę praw i wolności człowieka. Nie może to jednak prowadzić do naruszenia praw i wolności innych osób, zawłaszcza bliskich, na których zachowanie osoby uzależnionej od alkoholu oddziałuje bezpośrednio, często powodując realne zagrożenie, bowiem ich interes i ochrona jest równie ważna jak interes alkoholika. Leczenie odwykowe ma na celu pogodzenie interesów tych osób.

Zasada – dobrowolne leczenie odwykowe.
Leczenie odwykowe jest dobrowolne oraz nieodpłatne, taka obowiązuje zasada ustawowa (art. 21 ust. 2 oraz 3 ustawy alkoholowej). Natomiast przy zajściu określonych przesłanek ustawowych osoba nadużywająca alkoholu, która odmówiła dobrowolnego leczenia, może zostać skierowana na przymusowe leczenie. Osoba z problemami alkoholowymi, jeśli chce podjąć dobrowolnie leczenie, powinna:
 złożyć wniosek do gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych o wydanie skierowania na leczenie, albo
 wyrazić zgodę na skierowanie jej na badanie przez biegłego w celu wydania opinii w przedmiocie uzależnienia od alkoholu.

Przesłanki przymusowego leczenia odwykowego.
Przymusowemu leczeniu poddane mogą być osoby, u których stwierdzono stan nadużywania alkoholu oraz które w związku z nadużywaniem alkoholu powodują:
a) rozkład życia rodzinnego, co oznacza ustanie więzi uczuciowej i gospodarczej – przesłanka podobna do przesłanki rozwodu określonej jako trwały i zupełny rozkład pożycia (art. 56 § 1 KRO)
b) demoralizację małoletnich, co oznacza negatywny wpływ, skutkujący odrzuceniem właściwych wzorców postępowania
c) uchylanie się od pracy, co należy rozumieć, jakie dobrowolna rezygnacja z podjęcia zatrudnienia
a także w stosunku do osób, które:
d) systematycznie zakłócają spokój lub porządek publiczny (art. 26 w zw. z art. 24 ustawy alkoholowej).
Istotne jest to, że aby uznać określoną osobę za nadużywającą alkoholu jej zachowania opisane w pkt. a, b, c, d (tzw. przesłanki społeczne) muszą pozostawać w związku z nadużywaniem alkoholu.

Czas trwania leczenia odwykowego.
Obowiązek poddania się leczeniu trwa tak długo, jak długo wymaga tego cel leczenia, nie dłużej jednak niż 2 lata od chwili uprawomocnienia się postanowienia (art. 34 ust. 1 ustawy alkoholowej). To cel leczenia wyznacza okres jego trwania. Sąd nie orzeka o czasie trwania leczenia odwykowego. Do kognicji sądu należy orzeczenie o przymusowym leczeniu oraz określenie rodzaju zastosowanego leczenia czy ma się ono odbywać w stacjonarnym czy niestacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego bez wskazania okresu jego trwania. Jednakże z upływem dwóch lat od uprawomocnienia się postanowienia sądu o przymusowym leczeniu obowiązek leczenia wygasa, choćby jego cel nie został osiągnięty.

Stan nadużywania alkoholu musi być aktualny.
Nadużywanie alkoholu, które spowodowało rozkład życia rodzinnego, stanowi jedną z przesłanek orzeczenia przez sąd przymusowego leczenia odwykowego w stacjonarnym lub niestacjonarnym zakładzie leczenia odwykowego (art.24 ustawy alkoholowej). Ta przesłanka musi występować w dacie orzekania, ponieważ sąd wydaje wyrok biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy (art. 316 § 1 KPC). I na tym tle mogą pojawić się nieprawidłowości, zwłaszcza jeśli postępowanie sądowe trwało długo np. rok, dwa, trzy lata, w takiej bowiem sytuacji opinia biegłego w przedmiocie uzależnienia od alkoholu, znajdująca się w aktach sprawy, może okazać się nieaktualna a w dalszej kolejności taki zarzut może skutkować powodzeniem apelacji.
Konkluzja: Stan nadużywania alkoholu musi istnieć w dacie orzekania i również w tym czasie powodować rozkład życia rodzinnego w przeciwnym razie nawet długoletnie spożycie alkoholu poprzedzające dzień wyrokowania w sprawie, nie będzie uzasadniało skierowania na przymusowe leczenie.

Jako podsumowanie – statystyki.
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia opublikowanych w 2011 Polacy spożywali najwięcej alkoholu na początku lat osiemdziesiątych XX wieku. Później wskaźnik spożycia alkoholu spadł, jednak od 2003 roku znów jest tendencja zwyżkowa i aktualnie zbliżamy się do wartości najwyższej, czyli 13,3 litrów rocznie na jednego mieszkańca (dane za rok 2003 – 2005, porównywalnie w Rosji wskaźnik ten wynosi 15,7 litra), uwzględniając obywateli w wieku powyżej 15 roku życia, co stanowi ok. 84 % populacji statystycznej. Według danych WHO Polacy spożywają najwięcej piwa (56%) i właśnie wskaźnik spożycia piwa systematycznie podnosi się z roku na rok, począwszy od 1996 r., podczas gdy wskaźnik spożycia wina (13 %) oraz napojów spirytusowych (31 %) pozostaje na tym samym poziomie. Porównywalnie w Rosji wskaźniki te kształtują się następująco: piwo (33 %), wino (1 %), napoje spirytusowe (63 %), inne (3 %). Należy dodać, że w Polsce mężczyźni spożywają trzy razy więcej alkoholu niż kobiety.
http://www.who.int/substance_abuse/publications/global_alcohol_report/profiles/en/index.html

Aplikantka radcowska Sylwia Gładysz

Orzeczenia sądowe:
1. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2007 r. V CSK 241/07
2. Uchwała Sądu Najwyższego Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 26 marca 1986 r. III CZP 72/85
3. Uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów – zasada prawna z dnia 22 czerwca 1984 r. III CZP 17/84

Kancelaria Radców Prawnych R. Ptak i Wspólnicy
Kancelaria R. Ptak i Wspólnicy to dom zbudowany na mocnych fundamentach. Uważamy, że nasz sukces wynika z siły zgranego zespołu, który tworzą ludzie z pasją. Pozytywne relacje wewnętrzne przekładają się na kontakt z Klientami.

Podobne wpisy