Bezskuteczność czynności prawnych upadłego.
Zdarzają się sytuacje, kiedy dłużnik i jego małżonek darują lub sprzedają nieruchomość wchodzącą do majątku wspólnego, chcąc uniknąć jej spieniężenia w postępowaniu upadłościowym. Czy jednak zbycie nieruchomości, gospodarstwa rolnego przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości chroni dłużnika? Dłużnik powinien wiedzieć, że czynności prawne dokonane przez niego w określonym czasie przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości, mogą okazać się bezskuteczne w stosunku do masy upadłości. Chodzi mianowicie o następujące czynności:
1. czynności, którymi upały rozporządził swoim majątkiem a także zawarte ugody sądowe, uznanie powództwa, zrzeczenie się roszczenia, dokonane w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości:
― nieodpłatne np. darowizna, użyczenie
― odpłatnie, jeśli otrzymane świadczenie nie jest ekwiwalentne.
Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z 2005-04-07, II CK 592/04:
„1. Użyte w art. 54 § 1 prawa upadłościowego pojęcie „czynności pod tytułem darmym” nie może być utożsamiane z umową darowizny, umową nieodpłatną czy umową jednostronnie zobowiązującą. Obejmuje ono wszelkie czynności prowadzące do uzyskania korzyści, które nie uzyskały odpowiedniego ekwiwalentu w ujęciu obiektywnym.
2. Przedmiotem dochodzenia bezskuteczności w ramach art. 54 § 1 prawa upadłościowego nie mogą być czynności faktyczne, a jedynie czynności prawne”.
2. zabezpieczenie rzeczowe takie jak hipoteka, zastaw, zastaw rejestrowy, przewłaszczenie na zabezpieczenie i zapłata długu niewymagalnego dokonane w ciągu dwóch miesięcy przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości.
3. czynności prawne odpłatne (ekwiwalentne) dokonane (liczy się termin dokonania czynności np. data zawarcia umowy sprzedaży, a nie czas spełnienia świadczenia) w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości z:
― małżonkiem
― krewnym lub w linii prostej lub w linii bocznej do drugiego stopnia włącznie
― powinowatym w linii prostej lub powinowatym w linii bocznej do drugiego stopnia włącznie
― z przysposobionym
― z przysposabiającym
Nie dotyczy to osób pozostających w konkubinacie.
4. zabezpieczenia rzeczowe: hipoteka, zastaw, zastaw rejestrowy, hipoteka morska, jeśli:
a. upadły nie był dłużnikiem osobistym (chodzi o zabezpieczenie długu osoby trzeciej)
b. obciążenie zostało ustanowione w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz
c. z tytułu udzielonego zabezpieczenia:
― upadły nie otrzymał żadnego świadczenia
― otrzymane świadczenie było niewspółmiernie niskie
― lub upadły zabezpieczył dług osoby bliskiej wymienionej w pkt. 3.
5. czynności prawne upadłego dokonane z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeśli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową i dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się o tym dowiedzieć. Powództwo paulińskie syndyk, nadzorca sądowy, zarządca mogą wytoczyć w terminie pięciu lat od daty dokonania czynności. (art. 527 i nast. KC).
Czynności, o których mowa w pkt. 1, 2 i 3 są bezskuteczne z mocy prawa bez potrzeby ich zaskarżania (art. 127 i 128 ustawy). W przedmiocie uznania za bezskuteczne zabezpieczeń, o których mowa w pkt. 4 sędzia – komisarz orzeka postanowieniem (art. 130 ustawy). Natomiast jeśli chodzi o czynności, o których mowa w pkt. 5 konieczne jest wytoczenie powództwa przez syndyka, nadzorcę sądowego, zarządcę (art. 131 i 132 ustawy), w tym przypadku o bezskuteczności czynności sąd orzeka wyrokiem.
Czy jeśli dłużnik dokonał darowizny w terminie dwóch lat przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości to takie rozporządzenie będzie skuteczne wobec masy upadłości? Nie, ponieważ wprawdzie umowa darowizny została zawarta w okresie dłuższym niż rok przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, ale syndyk będzie mógł wytoczyć skargę pauliańską o uznanie umowy darowizny za bezskuteczną (art. 527 i nast. KC).
Jakie skutki powoduje bezskuteczność czynności prawnych upadłego? Składniki majątku, które wskutek czynności upadłego ubyły z majątku upadłego lub do niego nie weszły, podlegają przekazaniu do masy upadłości (art. 134 ustawy).
Skutki ogloszenia bankructwa osoby fizycznej.
ZADAJ PYTANIE NA BLOGU:
Sylwia Gładysz
sylwia.gladysz@i-kancelaria.pl
T +48 71 349 09 20
F +48 71 349 09 14
Języki robocze:
- język angielski
- język niemiecki
